Een te hoog cholesterol is een groot risicofactor voor hart- en vaatziekten. Maar toch heeft je lichaam wel cholesterol nodig. Dit zit hem in goed en slecht cholesterol. Heb je een te hoog cholesterol of wil je voorkomen dat je deze krijgt? In deze blogpost vertel ik je alles over het voorkomen, verlagen en alles wat daarbij hoort!
Wat is cholesterol precies? Door het hele lichaam is cholesterol nodig. Om overal in het lichaam te komen, wordt cholesterol vervoerd via je bloed. Je lichaam gebruikt cholesterol als bouwstof voor lichaamscellen en hormonen. Je lichaam maakt dit zelf aan in de lever, maar haalt ook cholesterol uit de voeding die je dagelijks binnen krijgt. Normaal gesproken is dit samen voldoende om het lichaam te voorzien van de juiste hoeveelheid cholesterol, maar onder omstandigheden kan dit uit balans raken. Wanneer je te veel cholesterol in je lichaam hebt kan dit schadelijk zijn en dan met name voor je hart en vaten.
Cholesterol wordt door ons lichaam getransporteerd als kleine bolletjes. Om deze bolletjes zit een klein laagje, wat er voor zorgt dat het door ons lichaam vervoerd kan worden. De belangrijkste eiwit deeltjes in cholesterol zijn HDL-cholesterol en LDL-cholesterol. HDL is je “goede” cholesterol (te onthouden aan de “H” voor Hero) en LDL je slechte cholesterol (te onthouden aan de “L” voor Loser).
Hoe zit dit nou precies? Het LDL-cholesterol vervoert cholesterol van de lever naar de rest van het lichaam. LDL-verbindingen kunnen zich onderweg echter ‘vasthaken’ aan beschadigingen in de aderen. Deze beschadigingen kunnen door allerlei factoren ontstaan zijn. Roken, hoge bloeddruk of ouderdom zijn enkele voorbeelden.
Als de LDL-verbindingen zich hechten aan de vaatwanden, slibben de aderen dicht. Hoe meer LDL-verbindingen zich hechten, hoe verder de aderen dichtslibben. Hierdoor kan het bloed minder goed door de aderen stromen, de doorgang wordt simpelweg smaller waardoor het lichaam meer moeite moet doen om het bloed er doorheen te pompen. LDL bevordert dus aderverkalking en wordt daarom het slechte cholesterol genoemd.
HDL is dus het goede cholesterol. HDL-cholesterol vervoert cholesterol van de vaatwand naar de lever. De lever zorgt er op zijn beurt weer voor dat het overtollige cholesterol via de ontlasting het lichaam verlaat. Zoals eerder al beschreven, hecht LDL (slecht cholesterol) zich aan de vaatwand. Feitelijk gezien betekent het dus dat HDL-cholesterol het LDL-cholesterol losmaakt van de vaatwand en meeneemt naar de lever, waar het weer afgevoerd kan worden. Als er een hoog gehalte aan HDL-cholesterol in het lichaam zit, wordt het gehalte LDL-cholesterol dus een stuk lager! Een direct gevolg hiervan is dat de aderverkalking kan afnemen en je algehele cholesterol waarden dus kunnen verlagen!
Cholesterol meten Je cholesterol wordt gemeten aan de hand van een bloedtest. Dit doet je huisarts. Hieruit komen verschillende cholesterolwaarden.
1. Totaalcholesterol
Je totaalcholesterol is normaal als die lager is dan 5,0 mmol/l. Tussen de 5,0 en 8,0 is verhoogd, en als de waarde 8,0 of hoger is, is je hij sterk verhoogd.
2. LDL-cholesterol
LDL is het slechte cholesterol, en daarom moet deze lager dan 2,5 mmol/l zijn. Alles hierboven is een verhoogde waarde.
3. Triglyceriden Voor triglyceriden geldt geen streefwaarde. Bij een waarde van 1,7 mmol/l of lager heb je een verminderde kans op hart- en vaatziekten.
4. HDL-Cholesterol
HDL is dus je goede cholesterol. Hierbij geldt ook geen streefwaarde. Feitelijk gezien geldt hier hoe hoger, hoe beter. Een HDL-waarde van 1,0 mmol/l bij mannen en 1,2 mmol/l bij vrouwen vermindert het risico op hart- en vaatziekten en is dus wenselijk.
Je cholesterol is hoog wanneer je totaal cholesterol hoger is dan 5,0 mmol/l of je LDL-cholesterol hoger dan 2,5 mmol/l.
Mijn cholesterol is verhoogd! Moet ik gelijk aan de medicijnen? Je huisarts bepaalt of je medicijnen krijgt of niet. Een behandeling is zeker niet altijd nodig! Met behulp van gezonde voeding is het goed mogelijk om je cholesterol te verlagen. Daarnaast kijkt de huisarts ook naar andere risicofactoren als roken, alcohol drinken, hoge bloeddruk, diabetes en overgewicht.
Als je geen behandeling met medicijnen nodig hebt maar wel graag je cholesterol wil verlagen is het belangrijk te kijken waar je risicofactoren zitten. Rook je bijvoorbeeld veel? Grote kans dat hier je risicofactor zit en stoppen met roken een heel eind zou helpen. Maar ook voeding is van groot belang bij een te hoge cholesterol!
Cholesterol en voeding Verzadigde vetten hebben veel cholesterol en dan met name LDL-cholesterol. Verzadigde vetten bevinden zich voornamelijk in dierlijke producten als vlees, vleeswaren, kaas en zuivelproducten. Om je cholesterol te verlagen of te voorkomen dat deze te hoog wordt, is het dus verstandig om volle zuivelproducten te vervangen door magere of halfvolle producten.
Verzadigde vetten zitten ook in boter en vetten. Een makkelijke manier om dit te bepalen is dat harde vetten vaak veel verzadigde vetten bevatten, en vloeibare vetten voornamelijk onverzadigde vetten Dit gaat bijna altijd op. Zo is olijfolie bij kamertemperatuur vloeibaar. Hier zitten dan ook veel onverzadigde vetten in en is dus erg goed om in te bakken! Roomboter is bij kamertemperatuur in vaste vorm, dus hard, en bevat dan ook veel verzadigde vetten. Wil je zeker weten of het voornamelijk uit verzadigde of onverzadigde vetten bestaat? Lees dan goed de etiketten met de voedingswaarden.
Met betrekking tot vlees kun je afwisselen met peulvruchten en noten. Ook vis is een goede afwisseling. Vis bevat veel onverzadigde vetten. Kies dan met name voor vette vis als zalm, haring en makreel. (Met dit advies draag je ook direct je steentje bij aan het klimaat! Mooi meegenomen!)
Een andere belangrijke factor binnen je voeding zit hem in de koffie die je neemt. Ongefilterde koffie verhoogt het LDL-gehalte door het stofje cafestol. Kookkoffie en koffie uit apparaten als Senseo en Dolce Gusto zijn ongefilterde koffie. Hierdoor wordt het stofje cafestol letterlijk niet uit je koffie gefilterd. Als je koffie wilt drinken, kies dan dus voornamelijk voor filterkoffie.
Als laatste is het belangrijk om voldoende vezels binnen te krijgen. Vezels verlagen je cholesterol en zijn dus belangrijk als je je cholesterol wilt verlagen of op peil wilt houden! Vezels haal je voornamelijk uit groenten, fruit en volkoren graanproducten!